‘A cuccuvèlla fatǽtë (La civetta fatata)

Dal “Dizionario dialettale di Francavilla sul Sinni” scritto da Luigi Viceconte, pubblichiamo la fiaba ‘A cuccuvèlla fatǽtë

‘A cuccuvèlla fatǽtë istanbulslavemarketC’èrë na vótë na famìgljë ‘i nu pòvërë mmassǽrë, co cìnghë fìgljë.‘A mëgljèrë tùtt’i sèrë, doppë rassëttǽtë ‘a cǽsë e mìsë u tëgǽnë sópë a furnacèttë, s’assëttǽvë nnànd’a pòrtë, àllu frìšchë, e dëcìjë u Rusàrjë.

Na sèrë,è sëndùtë na cuccuvèllë candǽ:

“ Bèlla crëstjǽ, vuójë jéssë rìcchë sùłë mo ca sì giòvënë o quànnë sì vèĉĉhjë?”

_ Oh Madonna sàndë_ è dìttë tùtta šcandǽtë ‘a pòvëra fèmmënë e s’è fàttë u sègnë d’a Crùcë.

‘A sèrë apprjéssë, n’àta vótë ‘a cuccuvèllë:

_ Bèlla crëstjǽ, vuójë jéssë rìcchë mo ca sì giòvënë o quànnë sì vèĉĉhjë?”

_ Oh màmma mìjë!_ è dìttë ‘a crëstjǽnë_ quìssë nunn’è còsa bonë.

Quànnë u marìtë è turnǽtë d’a fatìghë ‘ha cundǽtë tùttë u fàttë.

U marìtë ‘ha dìttë:

_ Non të mbavurǽ e, së të càpëtë n’ata vótë, rëspònnë ca vuójë jéssë rìcchë quànnë sì vèĉĉhjë. Mo n’a sëndìmë e nònnë mànghë njéndë.

‘A tèrża sèrë ‘a cuccuvèllë n’ata vótë:

_ Bèlla crëstjǽ, vuójë jéssë rìcchë mo ca sì giòvënë o quànnë sì vèĉĉhjë?

_ Quànnë fàżżë vèĉĉhjë_ è rëspuóstë ‘a crëstjǽnë.

Na sèrë, ĉĉhjù o mènë dòppë na mësǽtë, u marìtë è dìttë àlla mëgljèrë:

_ Mëgljèra mìjë, cræjassèrë më mangèrë na bèlla mënestrë ‘i cëcòrjë.occhiuta_civetta_HD

A matìna dòppë ‘a mëgljèrë è ĝĝhjùtë a cëcòrjë e s’è allundanǽtë d’a cǽsë nu bèllë pìcchë.

Ndramèndë ca jérë ĉhjëcǽtë a cògljë i cëcòrjë, è rrëvǽ na bàndë ‘i brëgàndë Saracìnë e s’hannë purtǽtë.

‘A sèrë, quànnë s’ènnë rëcuótë d’a fatìghë, u marìtë e i fìgljë ènnë

truvǽtë ‘a pòrta ĉhjùsë.

Ènnë ĉhjamǽtë, ènnë bussǽtë e po ènnë sfunnǽtë.

Ch’i łandèrnë, pë tùtt’a nòttë, ènnë fàttë ‘a cundrǽdë piżżëłë pë piżżëłë ma nònn’ènnë truvǽtë njéndë.

Mànghë i juórnë apprjèssë nònn’ènnë truvǽtë njéndë.

Ènnë addummannǽtë a tùttë i vëcìnë ma nëssciunë avìjë vìstë njéndë.

Nd’u mèsë ‘i Sàndë Martìnë, ndramèndë ca łavuràvënë c’u parìĉĉhjë, ‘a vòmmërë d’a rǽtë è ppìndë a na spëłàrëghë.

Tìra tìrë, sùtt’a spëłàrëghë ènnë truvǽtë na càsscë ĉhìnë ‘i górë.

‘A nòttë, ènnë carëcǽtë ‘a càsscë sópë a na tràgljë e allammëcciùnë ‘hànnë purtǽtë àlla cǽsë.

Dòppë n’ànnë, ènnë łassǽtë barràcchë e barracchèllë e së n’ènnë jùtë a Nàpëłë.

S’ènnë accattǽtë nu pałàżżë, co carrożżë e sërvëtùrë, e vëstìtë ‘i łùssë.

Po ènnë pëgljǽtë pùrë u don.

Nu juórnë, dòppë na quinnëcìnë d’ànnë, passànnë pë nd’a ĉhjàżżë d’u mërcǽtë d’ì sĉhjǽvë, ènnë vìstë tàndë bèllë guagljónë.

_ Në vułìmë accattǽ gùnë?_ è dìttë gùnë d’i fìgljë.

_ Fèmmënë giòvënë pë nd’a cǽsë no në vògljë; accattàmënë gùna vèĉĉhjë_ è rëspuóstë u tǽtë.

Ènnë accattǽtë ‘a ĉĉhjù vèĉĉhjë e małëpatùtë.

’A veĉĉhjarèllë tùtt’i sèrë, quànnë vëdìjë ‘a famìgljë cuótë, suspërǽvë e ĉhjangìjë.

_ Pëcchè suspìrësë e ĉhjangësë sèmbë?_ na vótë‘ha ddummannǽtë u patrùnë.

_ Patrùnë mìjë_ è dìttë ‘a veĉĉhjarèllë_ sapìssë che ĉhjǽghë tènghë nd’u córë!

Nònn’èggë nǽtë sĉhjǽvë, ma jérë mëgljèrë a nu mmassǽrë ca më vułìjë tàndë bène; avìmëłë cìnghë bèllë figljë còmë assëgnurìjë.

Na matìnë èggë jùtë a cëcòrjë pë fæ na mënèstrë e m’ènnë pëgljǽtë i brëgàndë Saracìnë, ca prìmë mènnë tënùtë sĉhjǽvë e po m’ènnë vënnùtë.

Quànnë u patrùnë è sëndùtë tùttë quìssë, s’ha bbrażżǽtë:

_ Mëgljèra mìjë, sònghë ji quìllu mmassǽrë e quìssë so i fìgljë tójë.

T’èmmë ĉhjàndë pë mòrtë.

Po, łavurànnë, èmmë truvǽtë nu trësórë e n’èmmë vënùtë acquǽ ma non t’èmmë scurdǽtë mǽjë.

Mo sì ca s’è avvërǽtë quìllë ch’è dìttë ‘a cuccuvèllë.

Ènnë ĉhjamǽtë i sërvëtùrë e ‘hànnë vëstùtë cómë na vèra sëgnórë.

Accussì ènnë cambǽtë cundèndë fìnë a cjènd’ànnë.

La civetta fatatamani-di-donna-che-prega-e-rosario  

C’era una volta una famiglia di un povero massaro, con cinque figli.

La moglie, tutte le sere, dopo aver rassettato la casa e messo il tegame sul fornello, si sedeva davanti l’uscio, al fresco, e recitava il Rosario.

Una sera ha sentito una civetta cantare:

_ Buona donna, vuoi essere ricca soltanto ora che sei giovane o quando sarai vecchia?

_ Oh Madonna santa!_ ha esclamato la povera donna e s’è fatto il segno della Croce.

La sera dopo, di nuovo la civetta:

_ Buona donna, vuoi essere ricca ora che sei giovane o quando sarai vecchia?

_ Oh mamma mia!_ ha detto la donna_ Questa non è cosa buona.

Quando il marito è tornato dal lavoro gli ha raccontato tutto il fatto.

Il marito le ha detto:

_ Non aver paura e, se ti capita un’altra volta, rispondi che vuoi essere ricca quando sarai vecchia. Ora ce la sentiamo e non ci manca niente.occhiuta_civetta_HD

La terza sera la civetta di nuovo:

_ Buona donna, vuoi essere ricca ora che sei giovane o quando sarai vecchia?

_ Quando diverrò vecchia_ ha risposto la donna.

Una sera, all’incirca dopo un mese, il marito ha detto alla moglie:

_ Moglie mia, domani sera mangerei una buona minestra di cicorie.

La mattina dopo la moglie è andata in cerca di cicorie e si è allontanata da casa un bel poco.

Mentre era piegata a raccogliere le cicorie, è arrivata una banda di predoni

Saraceni e l’hanno portata via.

La sera, quando sono rientrati dal lavoro, il marito ed i figli hanno trovato la porta di casa chiusa.

Hanno chiamato, hanno bussato ed infine hanno sfondato la porta ma nessuna traccia.

Con le lanterne, per tutta la notte, hanno percorso la contrada punto per punto ma non hanno trovato niente.

Neppure i giorni successivi hanno trovato niente.

Hanno chiesto a tutti i vicini ma nessuno aveva visto niente.

Nel mese di novembre, mentre aravano con i buoi in coppia , il vomere si è incagliato in una grossa pietra larga e piatta.

Tira tira, sotto la grossa pietra hanno trovato una cassa piena di oro.

Di notte, hanno caricato la cassa sulla treggia e di nascosto l’hanno portata a casa.

Dopo un anno, hanno lasciato baracche e baracchelle e si sono trasferiti a Napoli.

Hanno acquistato un palazzo, con carrozze e servitori, e vestiti di lusso.

Poi hanno preso anche il Don.

Un giorno, dopo circa quindici anni, passando per la piazza del mercato degli schiavi, hanno visto tante belle ragazze.

_ Ne vogliamo comprare una?_ ha proposto uno dei figli.

_ Donne giovani in casa non ne voglio; compriamone una vecchia_ ha risposto il padre.

Hanno comprato la più vecchia e deperita.

La vecchietta tutte le sere, ogni volta che vedeva la famiglia riunita, sospirava e piangeva.

_ Perché sospiri e piangi sempre?_ una volta le ha chiesto il padrone.

_ Padrone mio_ ha risposto la vecchietta_ sapessi che piaga ho nel cuore!

Non sono nata schiava, ma ero la moglie di un massaro che mi voleva tanto bene; avevamo cinque figli come vossignoria.

Una mattina sono andata in cerca di cicorie per preparare una minestra ma mi hanno presa i predoni Saraceni, i quali prima mi hanno tenuta schiava e poi mi hanno venduta.

Quando il padrone ha sentito tutto ciò, l’ha abbracciata :

_ Moglie mia, sono io quel massaro e questi sono i tuoi figli.

Ti abbiamo pianto per morta.

Poi, arando, abbiamo trovato un tesoro e ci siamo trasferiti qui ma non ti abbiamo mai dimenticata.

Ora sì che si è avverato ciò che ha detto la civetta.

Hanno chiamato i servitori e l’hanno vestita come una vera signora.

Così sono vissuti felici fino a cento anni.

Commenta

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.

Utilizzando il sito, accetti l'utilizzo dei cookie da parte nostra. Maggiori informazioni

Questo sito utilizza i cookie per fonire la migliore esperienza di navigazione possibile. Continuando a utilizzare questo sito senza modificare le impostazioni dei cookie o clicchi su "Accetta" permetti al loro utilizzo.

Chiudi